5. økt: Seibiff med lauk

Nam! Dette blir godt!

Seibiff med lauk

1 stor eller 2 små lauk i skiver

2 ss flytande margarin (eller kaldpressa rapsolje)

½ dl vatn

1 ½ ss mjøl (kveitemjøl eller rismjøl)

1 ts salt

½ krm peppar

300 g seifilet i serveringsstykke

1.       Reins og del opp løken

2.       Brun løken i halvparten av feittet i ein kjele. Hell i vatnet og kok opp. Denne løksjyen serverer du som saus.

3.       Bland mjøl, salt og peppar på ein tallerken

4.       Fjern bein frå fisken, og del han i høvelege stykke, vend den i mjølblandinga.

5.       Varm resten av feittet i ei steikepanne, vent til skummet har lagt seg og legg i fiskestykka med den glatte sida ned.

Steik fisken på middels varme til den er gylden på begge sider og ettersteik på svak varme til den er gjennomsteikt.

Vi surrar lauken

Firkantfisk kan vere ganske flott :)

Salt og mjøl blanding

Nesten som lim

Jødekaker

½ liter sukker

½ liter surmjølk

125 g margarin

7 dl kveitemjøl

1 ½ ts hjortesalt

1.       Mål opp ½ liter sukker og ½ liter kulturmjølk, og rør dette saman i ein bakebolle

2.       Smelt 125 g margarin varsamt, så det blir gult, og la det stå litt å bli lunka

3.       Mål opp 7 dl kveitemjøl, bland 1 ½ ts hjortesalt inn i mjølet.

4.       Bland mjøl, hjortesalt, sukker og kulturmjølk godt saman. Rør inn den smelta margarinen.

5.       Skru omnen på 180 grader. La deiga kvile medan varmen går opp. Legg bakepapir på steikebrett.

6.       Sett kakene på steikebrett med to skeier. Det er plass til 20 kaker på eit brett.

7.       Steik kakene til dei er gylne (7min?)

8.     Kjøl av kakene på rist, og hugs å vaske opp!

Gulrrot og eplesalat

Riv på rivjernet

Gulrot og eplesalat

2 gulrøtter

1 eple

1 ss sitronsaft

1 ts sukker 

1.     Reins og riv gulrota

2.     Skrell og riv eplet. NB: Ikkje la det ligge for lenge, då blir det brunt!

3.     Bland alt saman! Dekk med plastfolie og la det stå i kjøleskapet til vi skal ete :)    

Pizzasnurrar 

Det er praktisk å steike dei i muffinsformer

Pizzasnurrar

Deig	Fyll(nok til 2 deiger)
2 1/2 dl vann 1/2 pk gjær 1 ss olje 1/2 ts salt 1 1/2 dl sammalt kveite, grov Ca. 6 dl kveitemjøl, obs: Du må mate deiga varsamt, kanskje treng du berre 4 dl. Pizzadeig	400 g kjøttdeig 4 ss olje 2 stk hakket løk 1 boks hakka hermetiske tomater 2 ss tomatpuré 1 ts salt 1 ts pepper Ca. 1 dl vann 2 ts tørket basilikum 3 dl reven kvitost Pizzafyll
ü  Lag pizzadeig. Varm opp vatn til 37ºC (fingervarmt) i ei gryte. Smuldre gjæra i en bakebolle og tilsett oppvarma vatn. Rør ut gjæra og tilsett olje og salt. ü  Rør inn sammalt mjøl. Tilsett halvparten av det sikta kveitemjølet og elt deigen. Tilsett deretter halvparten av mjølet som er igjen osv. Elt deigen til den er passe fast og slepp bakebolle og reiskap. ü  Dekk bakebollen med plast eller en arbeidstallerken, og la deigen heve til dobbelt størrelse, ca. 30 minutt, på et lunt sted.	ü  Hakk opp løk, kvitløk og hermetiske tomatar. Brun kjøttdeigen i oljen på sterk varme. Tilsett løk, tomatar, tomatpuré, salt, peppar og vann. La sausen småkoke i ca. 10 minutt til den blir ekstra tykk. Dryss over basilikum.

4. økt: Kjøttkaker og jødekaker

Ei kjøttkake av storfe og ei av svin. Poteter, grønsaker og heimelaga saus. Dette var godt!

Poteter og gulrøtter

Poteter kan kokast på mange måtar, dei kan vere vaska eller skrella. Dei kan leggast i kokande vatn, eller i kaldt vatn. Dei kan kokast med eller utan salt. Men desse tinga må vi tenke på:

Vatnet skal akkurat dekke

• Potetene skal vere reine.
• Gryta skal passe (for stor gryte treng meir energi, og er lite miljøvenleg, for lita gryte kokar over).
• Potetene skal så vidt dekkast med vatn i gryta, vatnet kan godt vere varmt.
• Du bør bruke grytelokk for å spare miljøet

Potetene treng omlag 20 min koketid. Gulrot greier seg med ca 10 minutt, men kan koke saman med potetene dersom du likar dei godt kokt. Når potetene er ferdige(Stikk i dei for å finne ut om dei er mjuke), skal du skire av dei. Det betyr: Slå av vatnet, og set gryta tilbake på plata utan lokk nokre sekund for å sleppe ut dampen

Kjøttkaker i brun saus

Vi testa både svinekjøttdeig og storfekjøttdeig til kjøttkakene.

Kjøttkaker:

250 g kjøttdeig

½ ts salt

1 krm pepar

½ krm ingefær

½ krm muskat

1 ss potetmjøl

1-1,5 dl mjølk

Brun saus:

2 ss margarin  

4 ss kveitemjøl

6 dl vatn

1 ts peppar

1 ts salt

anna krydder?

Steikesky frå kjøttkakene

Brun margarin, ha i mjølet og rør til det blir nøttebrunt.

1.                  Lag sausen i ei gryte. Brun margarinen til den er lysebrun, ha i mjølet og rør til det blir nøttebrunt. Ta gryta av plata og tilsett ca 2 dl av vatnet. Rør godt, så klumpane forsvinn. Tilsett så resten av vatnet og rør godt. La sausen koke opp og smak den til med peppar og salt og eventuelt anna krydder.

Muskatnøtt

2.                  Set sausen til sides medan du lagar kjøttkakene. No treng du ein plastbolle. Rør kjøttdeigen godt med salt, krydder(muskat, ingefær og pepar) og potetmjøl. Tilsett mjølka, litt om gongen og rør godt mellom kvar gong. Det du har laga no, kallar vi farse.

Kjøttfarsen

3.                  Finn fram ei steikepanne og rapsolje til å steike i. Varm oljen i steikepanna. Finn fram ei skål med kaldt vatn og ei skei. Dypp skeia fyrst i det kalde vatnet og ta så ei skei i farsen og form runde kjøttkaker med handa og skeia.

Steik kjøttkakene, ei fyrst.

4.                  Steik kjøttkakene fint brune på kvar side, og legg dei over i sausen.

Fint brune på begge sidene

Trekke vidare i sausen

5.                  Hell det som måtte vere att av feitt over i sausen. La kjøttkakene trekkje i sausen i 10-15 minutt til dei er gjennomkokte. (å trekkje tyder å nesten koke, varm opp til det boblar og skru plata ein ned)

Jødekaker

½ liter sukker

½ liter surmjølk

125 g margarin

7 dl kveitemjøl

1 ½ ts hjortesalt

1. Mål opp ½ liter sukker og ½ liter kulturmjølk, og rør dette saman i ein bakebolle
2. Smelt 125 g margarin varsamt, så det blir gult, og la det stå litt å bli lunka
3. Mål opp 7 dl kveitemjøl, bland 1 ½ ts hjortesalt inn i mjølet.

Slik ser røra ut

4 Bland mjøl, hjortesalt, sukker og kulturmjølk godt saman. Rør inn den smelta margarinen.

5 Skru omnen på 180 grader. La deiga kvile medan varmen går opp. Legg bakepapir på steikebrett.

Set på bakeplata med to skeier

6 Sett kakene på steikebrett med to skeier. Det er plass til 20 kaker på eit brett.

7 Steik kakene til dei er gylne (7min?)

Ferdige jødekaker

8 Kjøl av kakene på rist, og hugs å vaske opp!

Historia til Jødekakene

Sidan mange lurte på kvar jødekakene kom frå, så hentar eg denne forklaringa frå den førre bloggen min.

Jødekaker kan vere så mangt. Hilde Disen (2004, s 126) skriv at det står heile 4 oppskrifter på jødekaker i Hanna Winsnes si ”Lærebog i de forskjellige Grene af Husholdningen” frå 1848. Jødeparagrafen blei ikkje oppheva før i 1851, etter iherdig innsats frå Wergeland (Ulvund, 2013). Hanna Winsnes si kokebok kom ut 5 år før dette, så kvar hadde ho oppskriftene frå? Hanna hadde nokre av sine barneår i Danmark (Hareide, 2009) og jødekakene er godt kjende der. Jødekakene kom til København med jødiske bakarar (Goldschmidt, 1992). Goldschmidt fortel vidare at jødane kalla desse kakene brune kager. I Norge har jødekakene sin sterkaste tradisjon i Rogaland og Kristiansund, der dei blir selde frå mange bakeriutsal. Døme på dette er baker Sevaldsen (Kongsvik, 2005 s 81). Fleire oppskrifter på jødekaker som eg finn på nettet hevdar at jødekakene er ei fornorsking av ein sefardisk tradisjon, utan å grunngi dette noko nærmare (Opplysningskontoret for meiriprodukt, s. a. ). Den sefardiske tradisjonen kom frå Portugal og Spania, land som er tett knytte til Kristiansund og Vestlandet gjennom klippfiskhandelen. Ideen om at jødekakene er sefardiske kan derfor nok ha noko for seg den òg. Kokeboka etter oldemor Dina er frå Stavanger Husmorsskole, og dreg linjene tilbake til Rogaland, som så mange andre spor etter jødekaka. Men Hanna Winsnes dreg linjene mot Danmark og bakarar der. Nærmare svaret på jødekakemysteriet kjem eg vist ikkje i denne omgang. Det ser ut til å vere to hovudtypar jødekaker, dei eg har laga er i ”butterdeigstil” med smuldring av smør og mjøl, det fins òg ein annan versjon basert på mjølk.

Trill glatte, jamne bollar. Helst utan sprekker!

Bollar

Du treng:

1/2 pakke fersk gjær

2 dl lunka mjølk

4 ms flytande margarin

4 ms sukker

1/2 ts kardemomme

ca 5,5 dl kveitemjøl

Mjølk til pensling

Du gjer:

1. Smuldre gjæra i ein bakebolle. Lunk mjølka varsamt i ei lyta gryte. 
2. Tilsett litt av den lunka mjølka og rør ut gjæra.
3. Tilsett resten av veska, margarinen, sukker og kardemomme. Rør godt.
4. Tilsett nesten alt kveitemjølet og kna til deiga er jamn og slepp kanten på bollen. Det er lurt å berre bruke ei hand. Er deiga for fuktig kan du tilsette resten av mjølet.
5. Dekk bakebollen med ein tallerken og la deiga heve så lenge som råd, eller til dobbel storleik.
6. Set omnen på 240 grader. Hugs både over og undervarme! Finn fram bakeplate, legg bakepapir på bakeplata.
7. Elt den ferdigheva deigen og del i 12 like store bitar.
8. Trill jamne og glatte bollar. Etterhev på bakebrettet.
9. Steik i ca 10 minutt, eller til bollane ser ferdigsteikte ut.
10. Pensle dei varme bollane med mjølk, så blir dei blanke og fine :)
    

    

    Desse er klare til å bli pensla

    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    

3. økt: Gjær og gjærdeig

Gjær

Gjær er sopp. Det er ulike eincella soppar som bær dette namnet. Dei er mellom 5 og 10 mikrometer store. Det finnes over tusen ulike gjærsoppar.  Nokre av dei kan gjere menneske sjuke, og andre er svært nyttige i matlaging.

Smuldra gjær

Det er lurt å dele gjæra frå hjørne til hjørne.

Gjær er ein levende sopp. Som alt anna levande treng gjærsoppen mat, vann og oksygen. I ein deig får gjærsoppen mat frå stivelsen i mjølet, vann får den frå deigvesken, og oksygen får den ved at deigen blir knadd. Gjær pustar ut karbondioksyd. Gassen gjør at deigen hever ein del. I tillegg til mat, vann og oksygen trenger gjærsoppen  ein  temperatur på 28 til 38 grader. Gjær trives best ved ein temperatur på 37 grader (kroppstemperatur), og døyr om det blir over 50 grader.

I oppskriftene i mat og helse er det ofte brukt ½ pk gjær. Då brukar du enten halvparten av ein pose med tørrgjær eller ein halv pakke ferskgjær. Tørrgjær kan du blande med mjølet, medan ferskgjær blandar du i lunka væske. Når du skal ta ein halv pakke ferskgjær, er det lurt å kutte frå hjørne til hjørne, slik at delane blir like store.

Rundstykke

Du treng:

Heve til dobbel storleik

Deiga før heving

1/2 pk fersk gjær

2 dl lunka vatn

1/2 ts salt

1,5 ms olje

1/2 dl havregryn

2, 5 dl sammalt kveite

ca 2 dl kveitemjøl

Du gjer: 

1. Finn fram alle ingrediensane
2. Smuldre gjæra i ein bakebolle, bland ut med litt av det lunka vatnet og rør ut gjæra.
3. Slå i resten av det lunka vatnet, sukker, salt og olje. Rør godt.
4. Bland inn havregryn og sammalt kveite.
5. Set til kveitemjøl og kna deigen til den er jamn og smidig. Det er lurt å bruke ei hand til dette.¨
6. Dekk deigen med ein tallerken og la den heve til dobbel storleik.(Eller så lenge vi har tid)
7. Set omnen på 240 grader C. Set på både over og undervarmen. Legg bakepapir på bakeplata.
8. Elt den ferdigheva deigen på benken, og trill den til ei jamn pølse.
9. Del pølsa i 8 like store bitar og trill dei til glatte, sprekkefrie rundstykker. Legg dei på bakeplata.
10. La deigen heve på bakeplata medan du er på andakt.(Helst til dobbel storleik.)



Etterheving

11. Steik i omlag 10 minutt, midt i omnen. Avkjøl på rist.

Forslag til pålegg:

Kva skal vi velge?

Kvitost og heimelaga bringebærgele

Banan og heimelaga blåbærsyltetøy

Kvitost med agurk og paprika

Heimelaga rulleplse

Kanelsnurrar

Du treng:

Hev godt!

1/2 pakke fersk gjær

2 dl lunka mjølk

4 ms flytande margarin

4 ms sukker

1/2 ts kardemomme

ca 5,5 dl kveitemjøl

Flytande margarin

Sukker

Kanel

Du gjer:

1. Smuldre gjæra i ein bakebolle. Lunk mjølka varsamt i ei lyta gryte. 
2. Tilsett litt av den lunka mjølka og rør ut gjæra.
3. Tilsett resten av veska, margarinen, sukker og kardemomme. Rør godt.
4. Tilsett nesten alt kveitemjølet og kna til deiga er jamn og slepp kanten på bollen. Det er lurt å berre bruke ei hand. Er deiga for fuktig kan du tilsette resten av mjølet.
5. Dekk bakebollen med ein tallerken og la deiga heve så lenge som råd, eller til dobbel storleik.
6. Set omnen på 240 grader. Hugs både over og undervarme! Finn fram bakeplate, legg bakepapir på bakeplata.
7. Elt den ferdigheva deigen og trill ei ca 20 cm lang pølse.
8. Kjevle pølsa til eit rektangel på ca 25 x 40 cm. Sprut margarin på leiven og spre det jamt utover. Dryss på sukker og kanel. 

   

   Dryss på sukker og kanel

9. Rull leiven saman til ei pølse frå den kortaste sida og skjer i 12 like store skillingsbollar, Legg kanelsnurrane med snittflata opp på bakeplata.

   

   12 jamnstore kanelsvingar

10. La dei etterheve, helst til dobbel storleik, eller i alle fall medan du er på andakt.
11. Steik kanelsnurrane i ca 7 minutt.
12. Ta snurrane ut av omene og avkjøl på rist.

Vi gler oss til å ete desse på tur neste veke!